|
|
|
İspanyol Mutfağı |
 |
güner ateş
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 30.04.2009
Mesajlar: 33
Şehir: Konya |
Kısa URL: https://ml.md/lc36124
Gönderme Tarihi: 03.May.2009
1,986 defa indirildi / yazdırıldı
|
Avrupa ile Afrika arasında önemli bir geçiş yolu olan İspanya, yüzyıllar boyu uğradığı istilalar ve aldığı göçlerle, farklı kültürlerin kaynaşma noktası haline gelmiş. Günümüzde ise, geleneksel ve modem yaşam tarzlarını birarada bulunduran önemli bir turizm ülkesi. İspanyollar yemeyi-içmeyi çok sevdikleri için günde iki kez kahvaltı yapıyorlar. Bir Akdeniz ülkesi olan İspanya'da kahvaltıda kızarmış ekmek üzerine zeytinyağı tüketiliyor. Ardından saat 11.00 civan yapılan ikinci kahvaltıda ise, meyve suyu veya kahve yanında sosisli, peynirli sandviçlerle, "tortula a la espanola" denilen patatesli omlet yeniyor. İspanya'nın en önemli lezzeti "paella" ise, çeşitli malzemelerle harmanlanan bir çeşit pilav. İspanyol restoranlarında "pa'am tomaquet" (üzerine taze domates ezmesi sürülmüş ekmek) ikram ediliyor. Masada daima çeşni olarak "romesco" (domates ve acı biberle hazırlanan acı bir sos) ve "el allioli" (zeytinyağı ve sarımsağın ezilmesiyle yapılan özel bir sos) bulmak mümkün.
|
İspanya Mutfağı |
 |
Saadet
Türkçe Admin
Kayıt: 12.07.2005
Mesajlar: 9327
Şehir: Ankara |
Kısa URL: https://ml.md/lc39310
Gönderme Tarihi: 13.Ağu.2009
3,424 defa indirildi / yazdırıldı
|
www.lezzetsirri.com
İspanya öteden beri diğer Avrupa Ülkelerinden farklı bir ülke olmuştur. Öğün saatleri diğer ülkelerden tamamen farklıdır. İspanyollar günde birbirinden farklı önemde, 4, 5 hatta 6 öğün yemek yerler. Birazdan günlük yaşam ritmini anlattığımda bunu anlayacaksınız. İspanyollarda kahvaltı çok hafiftir. Çay, kahve, ekmek ve reçel gibi gıdalardan oluşur. Ama İspanyollar öğleye doğru, 11.30 civarında iş yerlerinden çıkar ve yakınlardaki bir kafeteryada ikinci bir kahvaltı daha yaparlar. 14.30'daki öğle yemeğinden önce ise İspanya'da "Tapas" diye adlandırılan törensel bir olaya şahit olursunuz. "Tortilla*" veya başka bir Tapas çeşidi yenir. Tortilla patatesten yapılır. Bir nevi patates omletidir. Bu İspanya'daki tüm Tapas çeşitlerinden sadece bir tanesidir. Tapas, ayrıca balık, kalamar, füme balıklar, kızartılmış küçük balıklar, kroket, tavuk, jambon, salam ve beşamel sos ile değişik şekillerde de yapılır. Tapas İspanyolların yaşantılarının bir parçasıdır.
Öğlenleri İspanyollar, giriş, ana yemek ve salatadan oluşan kuvvetli bir öğle yemeği yerler. Bu ülke halkı çok iştahlıdır. Tatlı ve meyve bu öğünde fazla yenmez.
Akşam yemeğinde günlük alışkanlıklar devam eder. Bu yemek gece 22.00-22.30 civarındadır.
İspanyollar akşam yemeğinde genellikle bir çorba ve daha çok da hafif olduğu için balık yerler. İspanyol Mutfağı balığa ve deniz ürünlerine dayalı bir mutfaktır. Bir Akdeniz Mutfağı olmasından dolayı sarımsak ve zeytinyağı da çok kullanılır. Ayrıca et ve bakliyat da bu ülkede çok kullanılan besin maddeleri arasındadır.
İspanyollar balığı ve sebzeleri genellikle kızartırlar. İspanya kızartmalar ülkesidir.
Diğer konularda olduğu gibi İspanya, mutfak ve yeme alışkanlıklarında da büyük bölgesel farklılıklar gösterir. Kuzeyde Bask Bölgesi'nde "El bakala" veya "El pilpil" diye adlandırılan birçok yemek vardır. Bu morina balığının özel bir sosla pişirilmesidir. "Merlusa" da bu yöreye özgü özel yemeklerdendir. Katalanya yöresinde, sahil şeridinde tipik Akdeniz Mutfağı özelliklerinden olan zeytinyağı ve sarımsak ağırlıklı yemekler dikkati çeker. Örneğin meşhur "Pan con tomate" yani domates, sarımsak ve Seranon jambonu ile hazırlanan ekmek çok ünlüdür. Endülüs'te ise "Gazpacho" yani buzlu domates çorbası ve balık kızartmaları, Valencia şehri civarında ise tüm dünyada tanınan "Paella" yapılır. Paella'nın ana maddesi pirinçtir ve değişik deniz mahsulleri veya et ya da tavuk ve sebze ile yapılır. Orta İspanya, yani Madrid'in içinde yer aldığı Kastilya'yı da bu arada unutmamak gerekir. Bu yöreden sizlere "Kosido madrilenyo"yu örnek olarak verebilirim. Bu yemek et, sebze, nohut ve İspanyol sosisinin çok uzun süre yavaş yavaş pişirilmesi ile yapılır. İspanyollar çok ekmek yerler. Masada ekmek herkese ayrı ayrı küçük bir tabakta servis yapılır.
İspanyol Mutfağı yabancı mutfak etkisinde kalmamış mutfaklardan biridir. Güneyde Arap etkisinde kalmış bölgelerde bile mutfakta Arap etkisi çok görülmez.
İspanyol Mutfağı'nda en çok kullanılan ot ve baharatlar, biberiye, kekik, toz kırmızı biber ve safrandır.
İspanyolların yeme alışkanlığı sosyal hayatlarının bir göstergesidir. Bu ülke halkı dışarıya çıkmayı çok sever. Onun için yaşamlarının bir bölümü aperatif içip balık ve deniz ürünleri yedikleri kafe ve restoranlar etrafında geçer. Gece yarısı biten bu yemeklerden sonra İspanyollar özellikle hafta sonları dansa gitmeyi severler.
*lspanyol Tortilla'sı, Meksikalıların mısır ekmeği olan Tortilla'dan farklıdır.
|
İspanyol Mutfağı |
 |
Yemek Tarifleri
Robot
Kayıt: 18.06.2006
Mesajlar: 10595
Şehir: Türkiye |
Kısa URL: https://ml.md/lc45436
Gönderme Tarihi: 29.Arl.2009
2,887 defa indirildi / yazdırıldı
|
https://www.herkessofraya.com
Ağırlıklı olarak deniz ürünlerine dayanan İspanyol mutfağında kırmızı etlere ve çeşitli sebzelere rastlamak da mümkündür.
Domates, patates, biberler, soğan, sarımsak, çeşitli baklagiller ve zeytin İspanyol mutfağında sıklıkla kullanılan bileşenlerdendir.
Lechanzo: Fırınlanmış süt kuzusundan yapılan bir çeşit et yemeğidir.
Arroz Con Leche: Sütlaç gibi pirinç ile hazırlanan bir puding türü.
Paella: Safran ile hazırlanan bir çeşit pirinç pilavıdır.
Pescaito frito: Cod balığı ile hazırlanan bir yemektir. Derin yağda kızartılan balık, soğuk olarak servis edilir. Dışı kıtırdır oldukça hafif bir tadı vardır.
Migas: Ufalanmış ekmek kırıntıları ya da tortilla ile yapılan bir yemektir. Sarımsak, ıspanak ve pirzola ile servis edilir.
Jamón serrano: Tuzlanarak kurutulmuş sığır etine denir. Genellikle ince dilimler halinde ve çiğ olarak tüketilir.
İspanyol kahvaltıları oldukça hafif ve hızlıdır. Kahve, ekmek, reçel ve yağ eşliğinde tüketilen taze sebzelerden oluşur.
Tavuk, koyun en çok tüketilen et türlerini oluşturur. Kalamar ve diğer deniz ürünleri de sıklıkla tüketilmektedir.
Gazpacho: Ünlü bir İspanyol çorbasıdır. Domates, zeytinyağı, sarımsak, salatalık ve ekmek kırıntıları ile hazırlanır. Soğuk servis edilir.
|
İspanyol Mutfağı |
 |
Göksen
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 23.01.2015
Mesajlar: 6647
Şehir: Adana |
Kısa URL: https://ml.md/lc110603
Gönderme Tarihi: 12.Ağu.2015
1,540 defa indirildi / yazdırıldı
|
Dr. Mehmet AKMAN - Dr. Mustafa METE
Türk ve Dünya Mutfakları
İspanya, Avrapalı bir Akdeniz Ülkesi olmasına karşın, okyanusa da kıyısı olan bir ülkedir. Bu yüzden balık ve deniz ürünlerinin yanı sıra, zeytin, zeytinyağı, sarımsak ve çeşitli sebzelerde bol bol tüketilir. Ayrıca ülkenin Afrika ile yüzyıllar boyunca süren tarihsel ve ticari yakınlığı, mutfak kültüründe de etkisini göstermektedir. Afrika kıtasına özgü tatlılar İspanyol mutfağım Akdeniz'de ayrıcalıklı bir mutfak yapmaktadır.
Ispanyol mutfağını kategorize etmek ve ağırlıklı olarak kullanılan malzemeleri ortaya koymak oldukça güçtür. Bunun nedeni de Ispanya'nın farklı bölgelerinde iklim koşulları ve denize yakınlıkla değişen farklı mutfak kültürlerinin gelişmiş olmasıdır. İspanyol mutfağı gücünü üç tarafını çevreleyen denizden ve Ülkenin değişik bölgelerinde yetişen yerel ürünlerden almaktadır. Zeytinyağında yapılan kızartmaların, biberli ve baharatlı yiyecekleri, pirinç, nohut, domates ve kuzu etli yemeklerin yer aldığı İspanya mutfağı tam bir doğu ve batı sentezidir.
Yörelere göre bulunan gıda maddelerinin paralelinde mahalli mutfak özelliklerine rastlanmaktadır. Ülkenin sıcak ve kum iklimli güney bölgelerinde, yağışlı ve ılık kuzey batısına kadar, değişik yörelerin de çok zengin bir iklim örtüsü görülmektedir. Bu iklim örtüsünün bir uzantısı olarak İspanya da çok farklı meyve ve sebzeler bir arada yetiştirilebil-mektedir. Dolayısıyla güney bölgelerinde domuz eti ve pirinç, kuzeyde sığır eti ve patates, orta kısımlarda kuzu eti ve nohut, kıyı bölgelerinde ise deniz ürünleri daha fazla tüketilmektedir. İspanya da pirinç ve çok çeşitli baharatların kullanılması Cezayirlilerin uzun süre burada yaşamalarının etkisidir. Ispanya'da pirinç üzerine olan tarihsel gastronomik kaynakların XIII. yüzyıla dek uzandığı ve anonim bir yazıtta pirince ilişkin bir çok yemek tanımının yapıldığı belirtilmektedir. 18. ve 19. yüzyıllar arasında pirinç, İspanyol Akdeniz aşçılığının temel yemeği olarak önem, kazanmıştır. Valancıa Paella'sı tüm İspanyol yemeklerinin en ünlüsü ise de İspanyol mutfağında pirinci hazırlamanın çok çeşitli şekilleri vardır. Hatta yılın 365 günün her biri için değişik bir pirinç yemeğinin pişirilmesinin mümkün olduğu belirtilmektedir. Ayrıca pirinç Ispanyol mutfağında özel günlerdeki yemeklerde bir gamütür veya bir dolgu maddesi olarak kullanılabildiği gibi tatlı olarak da hazırlanabilmektedir.
İspanyol mutfağının en fazla kullanılan malzemelerinden birisi de yumurtadır. Yumurta ile her türlü omlet yapılmakta, sıcak ya da soğuk yenen bir çok yemeğe katılmakta ve çok sevilen jambona eşlik etmektedir. Zaten bir tür omlet olan Tortilla'da Ispanya'ya özgü yemeklerinden birisidir.
Daha önce belirtildiği gibi, uzun kıyı şeridi ile İspanya da Akdeniz'e özgü balıkların hemen hepsini bulmak mümkündür. Balık çeşitleri, sarımsaklı çorbaların, paellalann çiğ "carpaccio"nun domatesli taze fesleğeni! poşelerin, ızgaraların, tavaların daha pek çok yemeğin temel malzemesini oluşturmaktadır. Ispanya'da özellikle Morina balığı tüketimi çoktur. İspanyol mutfağında Kalamar, Karides midye gibi deniz ürüitleri de bol bol yer verilmektedir. Ülkemizde de sevilerek tüketilen kalamar tava, sandviç arasına bile konularak yenilmektedir.
Et bakımından da zengin olan Ispanya'da ağırlıklı olarak dana, domuz ve son olarak da koyun eti yenilmektedir. İspanyollar her öğün jambon tüketmeye de özen göstermektedirler.
Ispanyol mutfağı, peynir çeşidi bakımından oldukça zengindir. Halk kahvaltı sırasında ve meyvelerle birlikte peynir yemeyi alışkanlık haline getirmiştir.
Ispanya'da günde üç öğün yemek yenmektedir. Güne kahvaltı ile başlayan ispanyollar, kahvaltıda; katmerli çörek, beyaz ve siyah ekmek, marmelat, jambon ve sosis çeşitleri, peynir çeşitleri, tost, içecek olarak da kahve veya sıcak kakao tüketmektedirler. Öğle yemeğinde ise yemekten önce çerez olarak alman "tapas" hemen ardından çeşitli salatalar, lop yumurta, bölgesel salam çeşitleri ve haşlanmış balıktan oluşan büyük bir meze tabağında sofraya getirilen ordöur tabağında çok sevilen "gaspacho" veya sıcak sarımsak çorbası içmektedirler. Ana yemek olarak balık, et veya kümes hayvanlarından seçilen bir yemek tercih ediliyor ve yemek hafif bir tatlı ile noktalanıyor. Expresso kahvede öğle menüsünün vazgeçilmez içeceğidir. Akşam yemeklerinde ise; çorba, sebze sote veya söğüş etin ardından meyve yenilmektedir.
Türkiye'de olduğu gibi Ispanya'da da yöresel yemekler çok özel yer tutmaktadır. Bunların içinde en tanınmışı hiç kuşkusuz "paella" dır. Paella asıl vatanı Valencıa olmakla birlikte, bugün İspanyanın her yerinde değişik biçimlerde yapılmaktadır. Bu yemeğin malzemelerinden olan safran ve kırmızı biber, İspanyolların, milli sembolleri "kan ve altını" temsil etmektedir. Paella dan sonra İspanyol mutfağının ikinci tanınmış yemeği, bir tür omlet olan " tortilla"dır. Sıcak yada soğuk yenebilen "tortilla", süper marketlerde, vakumlu paketlerde dahi satılmaktadır. Bu sevilen yiyecek İspanyolların piknik sepetlerinden hiç eksik olmamaktadır.
|
İspanyol Mutfağı |
 |
gül
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 08.08.2007
Mesajlar: 9052
Şehir: izmit |
Kısa URL: https://ml.md/lc159480
Gönderme Tarihi: 17.Ağu.2021
157 defa indirildi / yazdırıldı
|
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
İspanya, Avrupalı bir Akdeniz ülkesi olmasının yanında okyanusa da kıyısı olan bir ülkedir. Bu yüzden mutfağında balık ve deniz ürünlerinin yanında zeytin, zeytinyağı, sarımsak ve çeşitli sebzelerin sıklıkla tüketildiği de görülmektedir. Bunun yanında; Afrika ile yüzyıllar boyu süren tarihsel ve ticari yakınlık da İspanyol Mutfağı'na Afrika Kıtası'na özgü tatların girmesine ve böylece söz konusu mutfağın ayrıcalıklı hale gelmesine sebep olmuştur. Özellikleri açısından bakıldığında; İspanya Mutfağı benzer kültür mutfaklarına göre özgünlüğe dayalı farklılıklar taşımaktadır. Diğer bir deyişle; İspanya Mutfağı, diğer kültürlerdeki mutfaklara nazaran yemek zevkinin saraydan halka doğru yayılmadığı ve temelinde halk yemeklerinin olduğu bir mutfak özelliği taşımaktadır.
İspanya Mutfağını besleyen İspanyol yiyecek endüstrisi de oldukça gelişmiş hâldedir. 80 milyar Euro civarı satış hacmi, 32.000'den fazla ilgili şirket, 400.000'den fazla doğrudan istihdam ve yaklaşık 16.5 milyar Euro'luk ihracat kapasitesi buna ilişkin rakamsal verilerden bazılarıdır.
İspanya Mutfağı'nın potansiyeli günümüzde İspanya turizmine olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Örneğin; Cáceres şehri, yemek tüketimi konusunda özellikli bir turistik destinasyon olarak bilinmektedir. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilen şehir, ülkenin güneybatısında Extremadura Bölgesi'nde yer almaktadır.
İspanya Mutfağı ile Türk Mutfağı arasında da doğrudan bir bağlantı bulunmaktadır. 1492 yılında İspanya'dan kovularak Osmanlılar'a sığınan Museviler'e İbranicede İspanya anlamına gelen karşılığıyla Sefarad denilmektedir. Günümüzde Türkiye'de yaşayan yaklaşık 25 bin Yahudi asıllı Türk vatandaşının %96'sını Sefaradlar oluşturmaktadır. Türk Mutfak kültürü'ne pozitif yönde katkı yapan söz konusu topluluk; bu açıdan İspanyol ve Türk mutfaklarının kesişim noktasını oluşturmaktadır.
İspanya'da Müslümanlar'ın hüküm sürdüğü dönemde özellikle Toledo, Cordoba, Soledo ve Sevilya gibi kentler Yahudiler için de merkez konumunda olmuştu. Esnaflık, memurluk ve ziraatçilikle uğraşan Yahudiler, İspanya tarihinde etkili bir yere sahip bulunmaktadır. Bu dönemde yaşayan ve sonra büyük bir kısmı başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere farklı ülkelere göç edip kökenleri İber Yarımadası olan Yahudiler'e İbranice'de İspanya anlamına gelen Sefarad adı verilmiştir.
Bunun yanında 1521 yılında Meksika'nın İspanyollar tarafından keşfiyle birlikte Meksika Mutfağı da İspanya etkisiyle şekillenmiştir. İspanyol kaşifler bölgeye sadece inek ve koyun gibi yeni hayvancılık tiplerini tanıtmamışlardır. Aynı zamanda peynir ve tereyağı gibi günlük tüketilen süt ürünlerinin üretimini de öğretmişlerdir. Yani İspanyollar Araplar'dan öğrendikleri mutfakla ilgili özel bilgileri Meksikalılar'a aktarmışlardır.
İspanya'da Müslümanlığın etkili olduğu dönemde et tüketiminde farklı gelişmeler yaşanmıştır. Örneğin; Avrupa'nın diğer ülkelerindeki aşçıların çoğu üretimde domuz eti ve domuz yağı kullanıyorken İspanya mutfak kültürü bundan uzak durmuştur. Bunun yerine zeytinyağının daha fazla kullanılır olması da İspanya Mutfağı'nın günümüzdeki şekillenmesinde etkili olmuştur. Ancak bir taraftan da söz konusu dini özellikler farklı avantajlar da sağlamıştır. Örneğin; Ortadoğu'da deniz ürünleri ile ilgili olarak aşçıların bilgileri oldukça kısıtlı iken Mağribi İspanya balık ve deniz ürünleri konusu oldukça gelişmiştir.
Tepeler ve dereler, İspanya'yı kırk yedi yerleşim yerine bölmektedir. Ortaya çıkan bu doğal yalıtım söz konusu bölgelerde yaşayanların kendilerine has yaşam alışkanlıkları ve yemek kültürü geliştirmelerine sebep olmuştur.
İspanya coğrafi özelliklerinin yanında bazı ürünlerin kaynağı olma, bazılarının da farklı bölgelere dağılımında aktarma noktası olma özelliği taşımaktadır. Bunlara verilebilecek örnekler şunlardır.
Muhtemelen MÖ 6000 yıllarında ortaya çıkan Orta doğu kaynaklı tahıl olan arpa, İspanya yoluyla Fransa, Almanya ve nihayet İngiltere'ye ulaşmıştır.
Bunun yanında; Arap istilası ile birlikte Kuzey Afrika'dan gelen pirinç, Sicilya ve İspanya yoluyla Avrupa'ya dağılmıştır.
Arap Mutfağında etkili olan nohutun Güney Fransa, Güney İtalya ve Sicilya ile İspanya Mutfağı'nı etkilemesi de Avrupa'daki gastronomik etkileşimler arasında sayılabilir.
14. Yüzyılda havucun Arap İspanyası'ndan kuzeye yayılarak Fransa, Hollanda ve Almanya'ya 15. Yüzyılda da İngiltere'ye taşınması diğer örnekler arasında sayılabilir.
Romalılar'ın yetiştirdiği ve Yunanlılar'ın da biliyor olduğu kuşkonmaz; Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Araplar tarafından yönetiliyor olan Suriye, Mısır ve İspanya'da da yetiştirilmeye başlamıştır.
Hindistan menşeili olan patlıcan, Araplar aracılığıyla Orta Çağ'da Avrupa'ya tanıtılmıştır. Ancak İtalya ve İspanya dışında hemen kabul görmemiştir. İspanya Mutfağında patlıcanın doldurulmuş, doğranmış, kızartılmış ve terbiye edilmiş şekilde yemek reçeteleri oldukça fazla bulunmaktadır.
4. Yüzyılda İran'da yetiştirilen ve 11. Yüzyılda İspanya aracılığıyla Avrupa'ya taşınan ıspanak da İspanya Mutfağı'nın oldukça popüler yiyeceklerinden biri olmuştur.
Baharatlar arasında ise safran; 10. Yüzyılda Araplar tarafından İspanya'ya ekilmiş ve 13. Yüzyılda Anadolu'dan dönen Haçlılar aracılığıyla da Avrupa'ya yayılmıştır.
Meyvelerden portakal, kuru yemişlerden badem ve diğer gıda malzemelerinden şeker, zeytin ve zeytinyağı, sığır ve dana eti İspanya aracılığıyla Avrupa kıtasına yayılan ürünlerden birkaç tanesi olmuştur.
Ayrıca; İspanya'dan gelen mutfak hammaddeleri Avrupa'nın çoğu yerine aktarılmıştır. Örneğin; Sevilya Bölgesi turunçgilleri ile sarımsak, kekik, tarçın ve kimyon gibi baharatlar günümüz Hollanda Mutfağı'nın temel malzemeleri haline gelmiştir.
|
İspanyol Mutfak Kültürü |
|
gül
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 08.08.2007
Mesajlar: 9052
Şehir: izmit |
Kısa URL: https://ml.md/lc159481
Gönderme Tarihi: 17.Ağu.2021
330 defa indirildi / yazdırıldı
|
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
İspanya Mutfağı denilince öncelikle; malzemelerin tazeliği, arkadaşlarla ve aileyle yemek yemek için uzun zaman harcama ve yemek kültürü zenginliğinden yararlanma gibi üç temel konu akla gelmektedir. Bunun yanında; mutfak kültürü kapsamında zeytinyağı, ekmek ve sarımsak da bolca kullanılmaktadır. Özellikle sarımsak diğerleri arasında ön plana çıkmaktadır (Edelstein, 2011: s.211).
Mağribi İspanya tarihte, Müslüman idaresi sırasındaki Kuzey Afrika, İber Yarımadası, Malta ve Sicilya'yı da içeren bölgeye verilen addır.
İspanya Mutfak kültürü, dünya mutfakları içerisinde önemli ve güçlü etkileri olan mutfaklar arasında kabul edilmektedir. İspanya'nın farklı bölgelerinde iklim koşullarının varlığı ve denize yakınlık unsuru mutfağı çeşitlendirip güçlendirmiştir. Bunun yanında; ülkenin üç tarafını çevreleyen denizden ve çeşitli yerlerde yetişen yerel ürünlerden de beslenen mutfak; doğu ve batı sentezi özelliği taşımaktadır.
Güneyde ve doğuda Akdeniz'e kuzeyde ise Atlantik Okyanusu'na kıyısının olması; İspanya mutfak kültürünün deniz ürünleri ile ilgili gelişmişliğinin temel sebebi olarak kabul edilmektedir. Bunun yanında; günümüz İspanya Mutfağı, ülkenin coğrafi konumu, zengin tarihi ve çağlar boyunca yaşadığı savaşlar, ünlü İspanyol kaşifler ve keşifleri ile İspanya'ya yönelik göçler sonucunda oluşmuş zengin bir yemek kültürünü de yansıtmaktadır. (http://www.gurmerehberi.com) Ayrıca; İspanya'nın Avrupa ile Afrika arasında bir köprü konumunda olması nedeniyle çok çeşitli uygarlıkların uzun yıllar boyunca bu topraklarda bulunmasına sebep olmuştur. Romalılar, Yahudiler, Mağribiler ve Müslümanlar bu uygarlıklar arasında en fazla etkide bulunanlar arasında sayılabilir.
Üç tarafı deniz ve okyanusla çevrili olan İspanya'da karides ve istakoz gibi deniz ürünleri de mutfağın temel dayanağını oluşturmaktadır. Balıkçıların yakaladığı deniz ürünleri ülkenin denize kıyısı olmayan bölgelerine de günlük olarak gidebilmektedir. Bu durum da ülkenin tamamında deniz ürünlerinin sıklıkla tüketiliyor olmasının en temel sebebidir. Ayrıca kuzey otlaklarında yetişen sığır etleri de ülkenin geri kalanına taşınmaktadır. Meyve ve sebzeler kadar tavuk da İspanyollar'ın yeme-içme alışkanlıklarında önemli kabul edilmektedir. Zeytin ve narenciye, üzüm de bu topraklardan çok miktarda üretilmektedir.
MÖ 1100 yıllarından itibaren Fenikeliler, Keltler, Yunanlılar, Kartacalılar, Romalılar, Germenler, Alanlar, Suevler, Vandallar, Vizigotlar ve Afrika'dan gelen Müslümanlar (Endülüs Medeniyeti) tarafından idare edilen İspanya; Mağribi, Musevi ve Hristiyan kültürlerinden oluşan bir mutfak kültürüne sahip olmuştur (Larousse Gastronomique, 2005: s.111). Daha geniş anlatımla; tarihte İspanya zengin madenleri ve verimli toprakları nedeniyle çeşitli istilalara uğramıştır. Önce Fenikeliler ve Yunanlılar gelmiş, daha sonra da Romalılar istila etmiştir. Romalılar'dan sonra Afrika'nın kuzeyinden gelen Araplar kendi yemek âdetleri ile pişirme tekniklerini de getirmişler; zengin İspanyol kültürüne İslam dini ve sanatıyla birlikte Orta Doğu yemek kültürünü de katmışlardır. (http://www.gurmerehberi.com) Arap kültürünün İspanya Mutfağı'na etkisinin günümüzdeki yansıması özellikle Endülüs bölgesi mutfağında görülmektedir (Edelstein, 2011: s.211).
Genel olarak; Ortaçağ Güney Fransa Mutfağı'yla benzerlik taşıyan İspanyol Mutfağı, coğrafi, etnik ve dini çeşitlilik içermiş ve bu şekilde gelişmiştir. Bu durum da ülke içinde farklı mutfak kültürlerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Söz konusu kültürlerden bazıları şunlardır.
Endülüs Mutfağı
Asturya Mutfağı
Aragon Mutfağı
Balear Mutfağı
Bask Mutfağı
Kanarya Adaları Mutfağı
Kantabriya Mutfağı
Kastilya-Manchego Mutfağı
Katalan Mutfağı
Ekstremadur Mutfağı
Galiçya Mutfağı
Leon Mutfağı
Valensiya Mutfağı
İspanya Mutfağı'nda Müslüman Araplar'ın etkisi ve katkısı da oldukça fazla olmuştur. Bölge bu dönemde birçok yeni ürün ile tanışmıştır. İçinde pirinç, ıspanak ve yumurtanın olduğu günümüz yemeklerinin büyük bir kısmı o dönemden kalmıştır. Balık ve deniz ürünlerinden olan yemeklerin büyük bir kısmı ise Ortaçağ Katalan Mutfağı ile birlikte Arap kökenli olarak bilinmektedir.
İspanyol Mutfağı'nda Arap etkisi; özellikle etle çekirdekli meyvelerin olduğu yemeklerde veya kavun ile ıspanağın olduğu yemeklerde kendisini göstermektedir. Bunun yanında; pirinç ekimi ilk olarak bu dönemde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca baharat olarak safran, kimyon ve anason; çerez olarak fındık ve badem ile meyve olarak incir, narenciye ve muz ilk olarak Araplar'ın hakim olduğu dönemde İspanya'ya gelmiştir. Araplar; sirke soslu balık marine tekniği ve baharatlarla tatlıların kombine edilmesi gibi yöntemleri de ilk olarak getirmişlerdir. Bunun yanında; Orta Çağ'da İspanya'da eğlence ve lüks merakı ile bilinen Müslüman hükümdarların nezdinde yemek reçeteleri ile ilgili araştırmalar birer meslek olarak kabul görmeye başlanmış ve günümüzde hala varlığını sürdüren yemeklerin başlangıcı olmuştur.
İspanyol Mutfağı'ndaki Arap etkisinin günümüz Latin Amerika Mutfağı'nı da dolaylı olarak etkilediği söylenebilir. Latin Amerika'nın en çok sevilen hamur işlerinden birisi olan Empanadas muhtemelen Galiçya Bölgesi kökenlidir. Bir Empanada genellikle çalışan insanlar için yapılıp kolaylıkla taşınabilirliği ve doyuruculuğu nedeniyle tercih edilmektedir. Galiçya Bölgesi'nde genelde morina balığı veya tavuklu olarak hazırlanan Empanada'nın yaklaşık sekiz yüz yıl boyunca İspanya'yı kontrol eden Araplar'dan kalan bir yiyecek olduğu tahmin edilmektedir. Günümüzde Irak'ta olduğu gibi içi nohut dolu olarak yapılan ve Orta Doğu Mutfağı'nın temel ürünlerinden birisi olan Simbusak da benzer özelliktedir.
İspanyollar, daha önce de belirtildiği gibi Avrupa'yı domates, mısır, patates, kırmızıbiber, kabak, fasülye türleri, vanilya ve çikolata gibi ürünlerle tanıştırmışlardır. Bu durum; İspanyollar'ın Avrupa'yı yeni ürünlerle tanıştırırken özellikle Orta Amerika ülkelerinin yemek kültürünün de İspanyol Mutfak Kültürü tarafından etkilenmesine sebep olmuştur (Kocaoğlu, 2006: s.7-9). Bunun yanında; 7.yüzyılda başlamak üzere önce İspanya sonra da İtalya'da domates sosu et ve balıklarda kullanılmaya başlamıştır. Örneğin; Kristof Kolomb'un 1492 yılında keşfettiği bölgeleri diğer Avrupalılar'ın da keşfetmesiyle birlikte o ülkelerin de mutfakları yeni ürünlerle tanışmaya başlamıştır. Şekerkamışının yanında Hindistan cevizi, nohut, kişniş, patlıcan, soğan, sarımsak, portakal, ıhlamur, mango, pirinç ve kahve de İspanyollar aracılığıyla diğer Avrupalılar'ın tanıştığı ürünler arasında sayılabilmektedir.
İç Savaşın 1939 yılında sona ermesinden sonra devlet başkanı olan Franco; İspanyol yemek kültürünü zorlama ile de olsa etkileme yoluna gitmiştir. “Menu del Dia” adıyla bilinen bir kanunla; işçilerin eve gitmesini engellemek ve öğle yemeği alışkanlığı kazanmalarını sağlamak amacıyla, bar ve restoranları her şeyin dahil olduğu ucuz öğle menüleri çıkarmak zorunda bırakmıştır. Bu durum da; günümüzde hala devam ediyor olan ve çalışanların öğle yemeği alışkanlığı edinmesinde etkili olmuştur.
İspanya'nın bölgesel farklılıklar taşıyan yemeklerinin büyük bir kısmını İspanya'nın merkezi konumundaki Madrid'teki restoranlarda bulabilmek mümkün olabilmektedir. Farklı şekillerde pişirilmiş olan sebze ve nohutlu et yemekleri gibi toprak kaplarda kısık ateşte üretilmiş yemeklere de bu bölgede ulaşılabilmektedir. Özellikle ilkel bir biçimde soba ve kömür sobaları üzerinde pişirilen bu tür yemekler hâlihazırda ülkede popülerliğini korumaktadır.
Dünya genelinde menşeii Kaliforniya olmasına rağmen günümüz badem üretiminin %50'sinden fazlası İtalya ve İspanya'da gerçekleştirilmektedir. Bu durum da diğer ülke mutfaklarına nazaran İspanyol Mutfağı'nda bademin kullanılırlığını açıklamaktadır. Genel açıdan bakıldığında da; kültürel anlamda mutfağı besleyen en temel endüstri gıda endüstrisidir. İspanya gıda endüstrisi bu açıdan incelendiğinde ülkenin en önemli endüstrisidir. Toplam sektörel üretimin % 14'ü, toplam katma değerin %12'si, toplam işgücünün %14'ü ve tarıma dayalı üretimin %70'i bu endüstri ile karşılanmaktadır.
|
|
İspanyol Mutfağı Tarifleri Diğer Konular
|
|
