|
|
|
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mutfak Kültürü |
 |
Somuncu
Türkçe Admin
Kayıt: 25.05.2007
Mesajlar: 5856
Şehir: Ankara |
Kısa URL: https://ml.md/lc166468
Gönderme Tarihi: 03.Ağu.2022
165 defa indirildi / yazdırıldı
|
Güneydoğu yemek kültürü, bereketli topraklarda yüzyıllardır lezzetini korumuş, Arap kültürüyle yoğrulmuş, acısı ve tatlısıyla nefis tatları içinde saklayan bir zenginliğe sahiptir. Sahip olduğu kültürel dokunun zenginliğini coğrafi yapısına, tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi olmasına, pek çok ilin ipek ve baharat yolu üzerinde bulunmasına ve farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmasına borçlu olan, bölgede bitkisel ve hayvansal ürünler mutfak kültüründe dengeli bir şekilde yer akmaktadır. Tahıl ve türevleri, baklagiller, zeytin, Antep ve Siirt fıstığı, sebze ve meyvelerden elde edilen ürünler bölge mutfağının karakteristik özelliğini oluştururken; pekmezler ve pekmezlerden yapılan pestil, bastık, sucuk ve tatlı çeşitleri de yaygın olarak görülmektedir.
Temel geçim kaynaklarından birisinin hayvancılık olması, bölgenin yemek kültüründe de hayvansal gıdaların kullanımını ön plana çıkarmıştır. Etlerin acılı-ekşili ve baharatlı karışımlarla terbiyesi sonrası kömür ateşinde pişirilmesiyle elde edilen kebap çeşitleri bölgeye has lezzetlerin başında gelmektedir. Ayrıca büryan, tirit, beyran, Siverek tava, tepsi kebabı, soğan kebabı, Arap tavası, domates tavası, simit kebabı, yenidünya kebabı, kıyma kebabı, kibe bumbar, patlıcan kebabı, sac kavurma, kaburga dolması, balcan kebabı, Alinazik, kazan kebabı, yumurtalı köfte, bölgede öne çıkan kebap ve et yemeklerindendir. Domates ve biber salçası ile isot kullanımı mutfak kültürünün belirleyicileri arasındadır.
Güneydoğu Anadolu mutfağında buğday ve bulgur etten sonra en çok kullanılan malzemelerdir. Bunun yanı sıra nohut, mercimek, pirinç gibi bakliyat da yaygın olarak kullanılır. Baharatlı kebaplar; etten ziyade kıyma ile yapılan kebap çeşitleri, mercimek ve bulgur kullanımı fazla olduğundan ötürü de kısır, içli köfte, çiğ köfte yöre mutfağında yaygın olarak tüketilmektedir. Bunların yanında Siirt kitel, bumbar dolması, Urfa borani, ismeket köfte, analı kızlı, Fellah köfte, Gaziantep"in pazı sarması ve simit kebabı, sosyete kısırı, bulgurlu dolma, bulgur ekmeği, Kilis usulü oruk kebabı, meyhane pilavı, ciğerli bulgur pilavı, malhıtalı (mercimekli) köfte, çiğ köfte, Mardin şehriyeli bulgur, yumurtalı köfte kızartması (şapalak), kavurmalı pilav, bulgurlu çorba bulgur kullanılarak elde edilen yemekler arasındadır.
Güneydoğu Anadolu"nun üzüm yetişen bölgelerinde üzümden elde edilen tatlı çeşitleri oldukça fazladır. Üzüm suyuna elma, ayva ve kış kabağı gibi meyveler katılarak reçel yapılmaktadır. Ayrıca üzüm suyundan pestil ve sucuk gibi tatlılar da üretilmektedir. Bölgede en yaygın görülen tatlı türü baklavadır. Özel günlerde tatlı olarak lokma ve helva yaygın olarak tüketilmektedir. Bölge mutfağında sütlü tatlılar da geniş bir yer tutar. Tene helvası, top helvası, nişe bulamacı, şıllık, şöbiyet, bülbül yuvası, dolama, fıstık ezmesi, fıstıklı kadayıf, burma kadayıf, Hatay Künefe, Diyarbakır burma kadayıf, nuriye tatlı, zingil, revani, halbur hurma, küncülü akıt, zerde, şekerli leblebi, Mardin badem şekeri yörenin tatlılı yiyecek türlerini oluşturmaktadır.
Lahmacun, fıstıklı katmer, kerebiç, beyran, meyan şerbeti, mırra, çiğ köfte, perde pilavı gibi yiyecek ve içecekler bölgeye özgülük taşımaktadır. Bölgenin gastronomi açısından zenginliğinin bir göstergesi de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü"nün (UNESCO) yaratıcı şehirler ağına Gaziantep ve Hatay"ın gastronomi alanında kabul edilmiş olmalarıdır.
Bölgede doğum, loğusa hamamı, diş hediği, sünnet, askere uğurlama, söz kesme, nişan, nikâh, düğün hamamı, çeyiz asma, kına gecesi, düğün gibi törenlerde ikramlar ilden ile farklı göstermekte, ölüm sonrası cenaze evinde ve kabir başında helva, dini bayram ve günlerde illere göre farklılık gösteren davet sofraları düzenlenmektedir.
|
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mutfak Kültürü |
|
Somuncu
Türkçe Admin
Kayıt: 25.05.2007
Mesajlar: 5856
Şehir: Ankara |
Kısa URL: https://ml.md/lc172783
Gönderme Tarihi: 21.Haz.2023
60 defa indirildi / yazdırıldı
|
Tarım alanlarının büyük kesimine tahıl ekilmektedir. Tahıl ürünleri arasında birinci sırayı buğday almakta, bunu sırasıyla arpa ve mercimek takip etmektedir. Türkiye darı ve mercimek üretiminin yarısı da bu bölgede gerçekleştirilmektedir.
Bölgenin yöresel mutfaklarında görülen yemek çeşitlerine; kara kavurma, borani, sarıksak aşı, pişi, börek çorbası ya da diğer adıyla tutmaç, bulgur ve kara etle yapılan yemekler, etli, salçalı, baharatlı sebze yemekleri ve bazı tatlılar örnek olarak verilebilir.
|
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü |
 |
gül
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 08.08.2007
Mesajlar: 9434
Şehir: izmit |
Kısa URL: https://ml.md/lc177769
Gönderme Tarihi: 15.May.2024
21 defa indirildi / yazdırıldı
|
https://www.cumhuriyet.com.tr
Urfa, Mardin, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep gibi yemek kültürü zengin şehirlerimizi içine alan Güneydoğu Bölgesi sadece ülkemizde değil dünyada da fark yaratmış durumda. Neden derseniz, Gaziantep 2015 yılında UNESCO tarafından gastronomi dalında Yaratıcı Şehirler Ağı Listesi’ne dahil edildi. Güneydoğu Anadolu mutfağı, baharatlı-acılı yemekleri, et yemekleri, kebaplar, mezeler, Antep fıstığı ve yöresel tatlılarla ünlüdür.
Güneydoğu Anadolu mutfağında buğday ve bulgur en çok kullanılan malzemelerdir. Bunun yanında nohut, mercimek, pirinç gibi bakliyat da yaygın olarak kullanılır. Süt ürünleri ve kırmızı et, bölgenin diğer önemli mutfak malzemeleridir. Kırmızı et olarak daha çok koyun eti tercih edilir. Bu besin ürünleri değişik baharatlar, acılı ve salçalı malzemelerle karıştırılarak çok çeşitli yemekler yapılır. Bölge mutfağı Türkiye’de kebap türleri, çiğ köfte ve lahmacunla simgeleşmiştir. Etli-bulgurlu köfteler, kebaplar, çorbalar, etli sebzeli yemekler bölge mutfağının zengin yemek çeşitlerini oluşturur. Yoğurdun pişirilerek et, sebze ve tahılla karıştırılmasıyla yapılan yemek çeşitlerine rastlanır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hangi şehre giderseniz gidin güzel bir fıstıklı baklava ve çeşitli yöresel tatlılar bulabilirsiniz. Bölgesi’nde yer alan Gaziantep mutfağı, zengin meze kültürü, yöresel lezzetleri, fıstığı ve dünya çapında ün kazanmış baklavasıyla ünlüdür.
ET YEMEKLERİ VE KEBAPLAR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hayvancılık temel geçim kaynaklarından biridir. Bu durum bölge mutfağında et ürünlerinin yaygın olarak tüketilmesine yol açmıştır. Güneydoğu Anadolu’da yapılan kebaplar lezzetinden dolayı Türkiye’nin hemen her yerine yayılmıştır. Kebaplık etler, baharatlar ve acılı-ekşili karışımlarla terbiye edilir ve daha çok kömür ateşinde pişirilir. Kebap olarak pişirilen et, kıyma ve kuşbaşı olarak kullanılır. Kebaplar, sebzeli, meyveli ve sade olarak pişirilebilir. Bölge mutfağında et, sebze ve meyvelerle karıştırılarak yahni ve dolmalarda da bolca kullanılır. Bölgede pişirilen belli başlı kebap türleri şunlardır: Kemeli tike kebabı, Adana kebabı, Urfa kebabı, şiş kebabı, ciğer kebabı, yeni dünya kebabı, patlıcan kebabı, yoğurtlu kebap, büryan, haşhaş kebabı, soğanlı kebap, domatesli kebap, alinazik. Belli başlı etli yemekleri ise kelle paça, incik haşlaması, paşa köftesi, frenk tavası, soğan tavasıdır.
BAHARATLI VE ACILI YEMEKLER
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde baharat kullanımı yoğundur ve yemekler genellikle acılıdır. İçli köfte, lahmacun, bulgur pilavı, kısır ve çiğ köfte gibi baharatlı ve acılı yemekler, bölgenin karakteristik lezzetlerindendir.
İSOT VE SALÇA
Şanlıurfa’nın ünlü kırmızı pul biberi isot, yemeklerde çok kullanılır. Salça yemeklere lezzet katan olmazsa olmazlardan biridir. Özellikle Gaziantep salçasının ününü bilmeyen yoktur. Yöreye has bir yapılış tarzına sahip olan salça, tam kıvamında ve mükemmel bir damak tadına sahiptir. Gaziantep domates ve biber salçasının da yöre mutfağında önemli yeri vardır.
GÜNEYDOĞUDA KAHVALTI
Kahvaltı sofrasında baharatlar, hamur işleri, içecekler, aperatifler ve çorba yer alır. Zeytinyağı ve zahter birlikte hem iştah açıcı, hem de oldukça faydalıdır. Çeşit çeşit peynir ve zeytinler, bal ve tereyağ, ve katmer. Diyarbakır kavurma, sahan kaymağı, nohut dürüm, Urfa tirit, kaygana, semsek, kızartmalar ve meyve tabağı gibi çeşitlerle zengin bir kahvaltı sofrasına sahiptir.
YOĞURTLU SALATALAR
Güneydoğu Anadolu mutfağı, yoğurtlu salatalarla da öne çıkar. Cacık, haydari, patlıcan salatası, közlenmiş biber salatası ve acılı ezme gibi yoğurtlu mezeler ve salatalar, bölgenin özelliklerindendir.
PİLAVLAR
Güneydoğu Anadolu bölgesi’nin mutfağında buğday ve buğday ürünleri çok önemli bir yer tutar. Pilavlar bölge mutfağının vazgeçilmez yemeklerini oluştururlar. Bölgede pişirilen pilavlardan bazıları duvaklı pilav, şehriyeli pilav, mercimekli pilav, ciğerli pilav, meyhane pilavı, firikli pilav, mığrıbi pilavıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin bütün kentlerinde yapılan çiğ köfte ve içli köfte de yörenin sembolü haline gelmiş İç pilav yemek türlerindendir.
ÇORBALAR
Bölge mutfağında bulgurla ve mercimekle pişirilen çorbalar yaygındır. Ayrıca yoğurtlu çorbalar da Güneydoğu Anadolu mutfağında önemli bir yer tutar. Çorbalar sade suyla olduğu gibi, sütlü, ayranlı ve et sulu olarak da pişirilir. Lebeniye, alaca çorba, ezo gelin çorbası, dövmeli alaca çorba, yoğurtlu çorba, börek çorbası, keme çorbası, şiveydiz, tarhana çorbası bölgede pişirilen belli başlı çorba türleridir.
HAMUR İŞLERİ
Güneydoğu Anadolu mutfağı, hamur işleri ve börek çeşitleri konusunda da zengindir. Katmer, şıllık, küflü börek ve peynirli börek gibi hamur işleri, bu bölgenin yemek kültüründe önemli bir yer tutar. Evlerde açılan yufkalar kuru bir şekilde saklanır ve yenileceği zaman, yumuşatılarak sofraya konur. Sembusek, içli kurabiye, ağzı açık, lahmacun, Diyarbakır çöreği, kıymalı ve peynirli semsek, pekmezli, sac ekmeği, kahki ve kiliçe, bölgenin bazı bilinen lezzetli işleridir.
TATLILAR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi mutfağı, baklava, künefe, kadayıf, burmalı tatlı ve şıllık gibi tatlılarla da öne çıkar. Özellikle Gaziantep ve Şanlıurfa yörelerine özgü tatlılar, bölgenin tatlı kültürünü temsil eder. Güneydoğu Anadolu’nun üzüm yetişen bölgelerinde üzümden elde edilen tatlı çeşitleri oldukça fazladır. Bölgede en yaygın görülen tatlı türü baklavadır. Özel günlerde tatlı olarak lokma ve helva yaygın olarak tüketilir. Bölge mutfağında sütlü tatlılar da geniş bir yer tutar. Tene helvası, top helvası, nişe bulamacı, şıllık, şöbiyet, bülbül yuvası, dolama, fıstık ezmesi, fıstıklı kadayıf, burma kadayıf, zingil, revani, şekerli leblebi, Mardin badem şekeri yörenin tatlılı yiyecek türlerini oluşturur.
MIRRA
Mırra hazırlaması zor ve uzun, yöreye has bir kahve çeşididir. Çok acı ve koyu olması nedeniyle ufak bardakta içilir. Türkiye'de de Şanlıurfa, Mardin gibi Arap kültürünün hakim olduğu yörelerde kültürel açıdan anlamlı, sunumu özel çaba gerektiren bir içecektir. Mırra için özel bir kahve çekirdeği yoktur. Kahve çekirdekleri kavrulup dibek adlı havan benzeri kaba alınır ve taneleri çok inceltilmeden dövülür. Dövme işlemi için günümüzde değirmenler ve kahve makineleri de kullanılmaktadır.
|
|
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mutfak Kültürü Tarifleri Diğer Konular
|
|
